BAĞIMLILIKLA MÜCADELE ZARARLI ALIŞKANLIKLAR
Sevgili Dostlar!
Allah’ın adı ile ve O’na hamd ederek, sevgili habibine salat ederek, siz değerli takipçilerime selam ve esenlik dileyerek başlıyorum.
İnsanoğlu hızlı bir gelişim ve değişim yaşıyor. Yeni yeni icatlar, keşifler özellikle iletişim alanında takip edilemez olan teknolojik gelişmeler yaşanıyor. Bunları takip etmek ve anlamak benim gibi yaşı ileri olanlar için daha da zor. Yine de az çok ilgi duyar gayret edersen sana müthiş fırsatlar sunuyor. Mesela her türlü bilgiye anında ulaşabiliyorsun. İstediğin konferansa katılıyor, istediğin alandaki uzmanların konuşmalarını dinliyor, açıklama ve görüşlerine anında erişebiliyorsun, istediğin kitabı açıyor okuyabiliyor, istediğin yerden istediğin alışverişini yapabiliyorsun. Bunların hepsini ve daha nicelerini evinde oturduğun yerden yapabiliyorsun. Hepsi bir tuşun ucunda… Paylaşmak istediğin bir güzel yazıyı, bir şiiri, bir mesajı, bir haberi de anında dünya ile paylaşabiliyorsun. Hele bu pandemi/salgın hastalık döneminde insanların can simidi gibi dünyaya açılan pencereleri oldu. İlkokulundan üniversitesine, yüksek lisanstan doktorasına varıncaya kadar her kademedeki öğrenciler derslerini bu teknolojinin sunduğu imkanlarla aldılar, alıyorlar. Yani eğitim ve öğretim faaliyetleri bu sayede aksamadan devam etti/ediyor. Faydalarını burada saymakla bitiremeyiz teknolojik gelişimlerin. Bunların hepsi güzel, hem de çok güzel.
Bu teknolojik gelişmeler Allah’ın ilim sıfatının mahlukatın en şereflisi ve akıllısı insandaki tecellisidir ve onlara bir lütfudur, ihsanıdır ve nimetidir. Her nimetin bir imtihanı vardır. Ne var ki bu imtihanda insanlık olarak hele müslümanlar olarak çok başarılı olduğumuz söylenemez.
Bilgiye erişimde, haberleşmede, eğitim öğretimde dünyamızın ve ahiretimizin imarına katkı sağlayacak program ve paylaşımlarda kullanacak iken maalesef daha çok oyunda, eğlencede, yalan yanlış haberleri yaymada, kendi özelini el aleme teşhirde, başkalarının mahremini ve özelini takip etmede, lüzumsuz manasız gereksiz ‘ma la yani’ dediğimiz boş ve faydasız işlerde kullanılıyor. Hatta bazen insanları tahkirde, tezyifte, tekfirde, tenkitte kullanılabiliyor. Suizanların, dedikoduların serbestçe dolaştığı bir mecra olarak kullanılabiliyor. En kıymetli, bizi biz yapan edep, terbiye, iffet ve haya gibi milli ve dini değerlerimizi tahrip eden paylaşımlar, siteler, programlar izlenebiliyor.
Bir de ömür/hayat/zaman bizlere bahşedilmiş çok değerli ama sınırlı bir sermayedir. O da imtihan için verilmiştir. Nasıl ve nerede kullandığımıza göre hesap vereceğiz. Vakit en kıymetli hazinemizdir. Hele gençlik yıllarında daha da önemlidir. İlim, irfan, ahlak, meslek, makam ve mevki hep gençlik yıllarında kazanılır. Gecesini gündüzünü bunlarla geçiren, kendisine, ailesine, milletine, devletine, dinine ve dünyasına faydası olmayan aksine bunlara zarar veren şeylerle harcayan kimse geleceğini nasıl kazanacak, dünyasını nasıl mamur edecek, ahiretini nasıl kurtaracak ve boşa geçirdiği ömür sermayesinin hesabını nasıl verecektir?
Sevgili Dostlar!
Neden ve nelerden bahsettiğimi anlamışınızdır. Televizyon, telefon, bilgisayar, tablet ve internetten bahsediyorum.
Yüzlerce televizyon kanalları zaten vardı ama artık kesmiyor. Telefonlar iyiliğe de kötülüğe de açılan bir kapı. Olmayan çocuk bile kalmadı nerdeyse. Bilgisayar, tablet iyice yayıldı. İnternet olmazsa hayat duruyor.
Bunların aleyhinde yazacağımı sanmayınız. Öyle olsa şu anda ben de bu araçları kullanarak düşünce, bilgi ve birikimlerimi sizlerle paylaşmazdım/paylaşamazdım. Araştırdığım birçok konuda bu vasıtalardan yararlanıyorum.
Ticarette, sanatta, eğitimde, sağlıkta, vaazda, irşatta, sosyal, kültürel, maddi ve manevi birçok alanda bunlar hayatımıza girmiştir ve hayatı kolaylaştırmaktadırlar. Bu manada televizyon, telefon, bilgisayar, tablet bu çağın en güzel aletleri, araçları ve gereçleridir desek mübalağa etmiş olmayız.
AMA YANLIŞ YERLERDE KULLANILIRSA
Ama kullanması bilinmez, kontrol edilmez ve yanlış kullanılırsa; insanları birbirine düşüren, düşman eden, ailelerin dağılmasına yuvaların yıkılmasına vesile olan, hakaretlerin, dedikoduların yapıldığı, fitnelerin, fesatların, yalan ve iftiraların yayıldığı, ahlaki değerlerimizin çiğnendiği, zaruri insani ve islami ihtiyaçlarımıza ayırmamız gereken ve en kıymetli varlığımız olan vaktimizi, gençliğimizi ve ömrümüzü çalan en sinsi, en tehlikeli bir düşman desek de çok yanlış bir şey söylemiş olmayız.
Demek ki maharet ve suç alette, araçta değil onu kullanandadır. Bıçak gibi. Ekmek kesmede de kullanılabilir Allah korusun, adam kesmede de. Silah gibi. Vatan müdafaasında da kullanılabilir, masum bir insanın katlinde de… Bu teknoloji de hayırda da kullanılabilir şerde de… İşte bütün mesele bizim nerde, ne kadar ve nasıl kullandığımızda düğümleniyor.
Arabayı almadan şoförlük ehliyetini almak gerekir yoksa bilmeden sürersen seni eceline götürür Allah korusun. Ama ehliyetini alırsan, kullanmayı bilirsen menzili maksuduna salimen kavuşursun.
Demem o ki sevgili dostlar!
Telefonu, televizyonu, bilgisayar ve tableti kendimize veya çocuğumuza almadan önce kullanma ehliyetini almalı, öğrenmeli, öğretmeli, aklen fikren buna hazır hale gelmeli/getirmeli ve ondan sonra almalı, interneti bağlatmalıyız. Almış ve bağlatmış isek bile gecikmeden bu tedbirleri almalıyız.
Bu güzel nimetleri çocuklarımızın nerde kullanacağı, ne kadar kullanacağı, nasıl kullanacağı bunlar belirlenmeli ve takip edilmelidir. Aksi halde kontrol edilmeyen, sınır konulmayan bir telefon, bilgisayar, tablet bizim çocuğumuzun sadece vaktini almaz ahlakını, âdâbını, iffetini, hayasını da alır. Sağlığını sıhhatini de alır. Aklını fikrini de alır. Psikolojisini de bozar, a-sosyal, içe kapanık, kendi ayakları üzerinde duramaz hale getirir.
Yeşilay verilerine göre uzun süre telefon ve bilgisayar kullananlarda iskelet ve kas sisteminde hasarlar, görmede, zihinsel gelişimde, dil becerisinde gerilemeler, sosyal ve ailevi ilişkilerde bozulmalar, kaygı, stres, sinir, psikolojik güçsüzlük, uykusuzluk ve yemek saatlerine özensizlik gibi olumsuz etkiler gözükebilmektedir.
BAĞIMLILIK TEHLİKESİ
Bu durum ne zaman olur Allah korusun. Bağımlılık noktasına gelince olur. Evet içki, alkol, uyuşturucu maddeler nasıl bağımlılık yapınca tehlike saçarsa, kumar, bahis, toto-loto nasıl bağımlılık yapınca insanın hayatını allak bullak eder mahvederse, bütün bağımlılıklar hayatın doğal akışını bozar, yaşam sevinç ve umudunu yok eder. Teknoloji bağımlılığı da çağımızın en dikkate alınması gereken tehlike saçabilecek bir potansiyele sahip bağımlılık türüdür.
BAĞIMLILIK BELİRTİLERİ
İçki olsun, zararlı maddeler olsun, kumar, bahis, iddia olsun, sigara olsun veya telefon, tablet olsun bunlardan birini genç, yaşlı, çocuk her kimse yapmadan duramıyor, onsuz olamıyorsa, elinden alınca veya kısıtlayınca hemen değişiyor başka biri oluyor, olur olmaz şeylerden öfkeleniyor, uykusu kaçıyor, iştahı kaçıyorsa istese de ayrı kalamıyor, bırakamıyorsa o kimse bağımlı hale gelmiş demektir ve mutlaka destek alması ve tedavi olması gerektir.
Bu durum içki kumar, madde ve sigara için ne kadar tehlikeli ise, sonucu ölüme kadar gidiyorsa teknoloji bağımlılığı da bir o kadar tehlikelidir. Hatta her evde ve herkeste olduğu ve masum göründüğü için daha da önemsenmelidir. Bu konuda her kademedeki bireylerin üzerine düşeni yapması hem insani hem islami bir görevdir.
Evde anne babalar, okulda öğretmenler, camide din görevlileri, televizyonda tasarımcılar ve yapımcılar, sosyal medya kullanıcılar, hülasa her kesim ülkemiz ve milletimizin geleceği için bu konularda duyarlı olmalı ve üzerine düşen görevleri yapmalı, tedbirleri almalıdır.
DİNİMİZ KORUYUCU TEDBİRİ ALMIŞTIR
Bütün hak dinler özellikle son ve mütekamil din olan islamın temel gayesi insanları dünya ve ahirette saadete ulaştırmaktır. Bunun için gerekli olan aklın, dinin, malın, canın ve neslin korunmasını temel esas olarak teminat altına almıştır. Bunlara zarar veren her şeyi yasaklamış ve haram kılmıştır.
Hastalanmayı engellemek tedavi olmaktan daha öncelikli ve daha ucuzdur. Koruyucu hekimlik bundan dolayı çok önemlidir. İslam gerek maddi gerekse manevi hastalıklar için koruyucu tedbirleri önceden alır ve gerçekten iman etmiş, inanmış olanlar bu sıkıntılarla karşılaşmazlar.
Yüce dinimiz İslam’da dine, akla, mala, sağlığa, nesle zarar veren içki, kumar haram kılındığı (Maide,90) gibi israf da haram kılınmıştır. En büyük israf da en kıymetli varlığımız olan zaman alanında yapılan israftır. Ömrün, zamanın ve vaktin kıymeti üzerinde önemle durulmuş, yerinde kullanılmadığı takdirde mutlaka hesabının sorulacağı bildirilmiştir.
Peygamber efendimiz bu konuda çok önemli uyarılarda bulunmuştur. Mesela;
“Kıyâmet gününde dört şeyden sorgulanmadıkça, kulun ayakları yerinden kımıldamaz:
- Ömründen; onu ne ile yok etti?
- Gençliğinden; onu nerede çürüttü?
- Malından; onu nereden kazandı ve nereye sarf etti?
- İlminden; onunla ne yaptı?” (Tirmizî, Kıyâme, 1)
“İki nîmet vardır ki, insanların çoğu bu nîmetleri kullanmakta aldanmıştır:
Sıhhat ve boş vakit.” (Buhârî, Rikak, 1)
Sevgili Dostlar!
Bu yazımızda bilinen ve çok tehlikeli olan içki, alkol, uyuşturucu, kumar, bahis, piyango, toto-loto, iddia gibi bağımlılıklardan ziyade (bunlardan başka bir yazımızda bahsedeceğiz inşallah) telefon, bilgisayar ve internet gibi teknoloji bağımlılığından bahsetmeye, dikkatleri bunun üzerine çekmeye çalıştık. Rabbim tesirini lütfeylesin ve hepimizi özellikle canımız ciğerimiz çocuklarımızı ve geleceğimizin teminatı gençlerimizi tüm zararlı alışkanlıklardan ve bağımlılıklardan korusun.
SONUÇ OLARAK
1-Şayet bütün vaktimizi çalan bağımlılık noktasına gelmediyse,
2- Kötü, zararlı, birlik ve beraberliğimizi bozan, milli ve manevi değerlerimizi hiçe sayan paylaşımlarda kullanılmıyor ve bu içerikte programlar izlenmiyorsa,
2-Çok kıymetli olan vakti tamamıyla işgal eden, faydasız oyun ve eğlencelere dalınmıyorsa,
3- Ahlaka mugayir, müstehcen diziler, programlar izlenmiyor, bu içerikte sayfalara girilmiyorsa,
4- Hayırlı işlerde, helal kazançlarda, bilgi ve bilişim alanlarında kullanılıyorsa,
5-Eğitim-öğretim, haberleşmede, maddi ve manevi bilgiye erişimde kullanılıyorsa,
6-Sağlığa zarar verecek noktaya gelmiyor, normal hayatın akışını etkileyecek şekilde zaman israfına yol açmıyorsa,
7-Başkalarının dokunulmaz haklarına, onur ve haysiyetlerine zarar verilmiyorsa,
Teknoloji mahsulü olan telefon, televizyon, bilgisayar, tablet vb. aletler çok güzel nimet ve fırsatlardır, en iyi şekilde değerlendirmek gerekir. Bunlardan uzak kalmak zamanı tanımamak, zamanın dışında kalmak olur. Bu doğru değildir. Müslüman İbnü’l vakittir, vaktin ve halin gereğini yerine getirendir. (TDV. İsl. Ansiklopedisi), Çağı yakalayan ve vakti en güzel ve verimli kullanandır.
Ama yine de bağımlısı olmamaya dikkat etmeliyiz diyorum. Amacımız, çabamız ve gayretimiz şudur ki hepimizin, özellikle çocuk ve gençlerimizin ruh ve beden sağlığı bozulmasın, zararlı alışkanlıklardan uzak yaşasınlar, zamanlarını en iyi şekilde değerlendirsinler de istiklalimiz ve istikbalimizi ruhen ve bedenen sağlıklı, ilim, irfan, ahlak ve erkan sahibi nesillere, emin ellere teslim edelim.
Bu duygu düşüncelerle Allaha emanet olunuz.
Yakup ÖZTÜRK
DİB Başkanlık Müftüsü
02/02/2021
