KAYSERİ DİNİ YÜKSEK İHTİSAS MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ
HİZMET İÇİ EĞİTİM KURSU
İMAMET VE MÜEZZİNLİK DERSİ NOTLARI
VAAZ VE DUASI
Vaaz: Öğüt, nasihat demektir.
Terim olarak; herhangi bir konuda özellikle dini konularda bir kimseye iyiliğe sevk etmek için kalbini yumuşatacak şekilde sevaba ve ikaba, cezaya ve mükafaata dair öğüt ve nasihat etmektir.
Vaaz ve dini hitabette öncelikle önemli olan; İlim, iman, amel, ihlas ve samimiyettir. Bunlara sahip olmayanın vaaz ehliyeti yok demektir, yapmamalıdır. Yapsa da tesiri olmaz.
Bunlara ilaveten bir vaizin ve hatibin hitabet sanatını da öğrenmesi gerekir.
Hitabet: Güzel söz söyleme sanatı olduğuna göre, sözün, sohbetin, vaazın ve hutbenin etkili olması için; vaizin ve hatibin;
1-İyi derecede Türkçe bilmesi ve dil bilgisine hâkim olması,
2-Hazırlıklı olması, konuyu içselleştirmesi,
3-Plan yapması ve amacını belirmesi,
4-Ses tonu, vurgu, jest ve mimik gibi becerileri olması ve bunları yerinde ve uygun bir şekilde kullanması,
5-Hadisi şerifte Efendimizin ferman buyurduğu gibi, yıkıcı değil yapıcı, zorlaştırıcı değil kolaylaştırıcı, nefret ettirici değil sevdirici ve müjdeleyici olması da çok önemlidir.
Bu kısa bilgiden sonra vaazın uygulamasına geçelim.
Besmele, hamdele, salvele sonra mesele kuralını unutmayalım ve bütün hitabetlerimizde uygulayalım.
Vaaza başlarken euzü-besmeleden sonra şu dua ile başlamak uygun olacaktır.
اَلْحَمْدُ ِللهِ رَبِّ العَالَمِينَ
وَالصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلَى رَسُولِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى
اٰلِهِ وَاَصْحَابِهِ اَجْمَعِينَ
صَلُّوا عَلَى رَسُولِنَا مُحَمَّدٍ
صَلُّوا عَلَى طَبِيبِ قُلُوبِنَا مُحَمَّدٍ
صَلُّوا عَلَى شَفِيعِ ذُنُوبِنَا مُحَمَّدٍ
رَبِّ اشْرَحْ لِى صَدْرِى وَيَسِّرْ لِى اَمْرِى وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِى يَفْقَهُوا قَوْلِى
سُبْحَانَكَ لَاعِلْمَ لَنَا
اِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ
سُبْحَانَكَ لاَ فَهْمَ لَنَا اِلاَّ مَا فَهَّمْتَنَا اِنَّكَ اَنْتَ الْجَوَ
ادُ الْكَرِيمُ
Vaaz Duası’nın anlamı:
Anlamı:Âlemlerin Rabbi Allah’a hamd olsun. Ve bütün ashabının üzerine olsun. Peygamberimiz Hz. Muhammed’e salât getirin. Kalplerin tabibi Hz. Muhammed’e salât getirin. Günahlarımızın şefaatçisi Hz. Muhammed’e salât getirin. Ey Rabbim! Göğsümü ferah eyle, işimi kolaylaştır dilimin bağını çöz de sözümü anlasınlar. (Ya Rabbi) Seni noksan sıfatlardan tenzih ederim.
Senin bize öğrettiğinin dışında bizim ilmimiz yoktur. Şüphesiz Sen, her şeyi en iyi bilen, her işi hikmetli olansın. (Ya Rabbi) Seni noksan sıfatlardan tenzih ederim. Senin bize gerçeği anlattığının dışında bizim anlama imkânımız yoktur. Şüphesiz Sen çok cömertsin ve çok ikram sahibisin.
HUTBE DUALARI
Hutbe Cuma namazının şartlarındandır. Cami içi dini hitabetin en önemlisidir. Bu nedenle Hutbenin şartları, rüknü, vacip ve sünnetleri çok iyi öğrenilmelidir. Cuma hutbesinin yaygın olan Arapça metni aşağıdaki gibidir.
Hutbeye çıkarken basamaklarda aşağıdaki dualar okunabilir:
Birinci Basamakta:
اَللَّهُمَّ افْتَحْ عَلَيْنَا اَبْوَابَ رَحْمَتِكَ وَيَسِّرْ عَلَيْنَا خَزَائِنَ فَضْلِكَ وَكَرَمِكَ يَا اَكْرَمَ اْلاَكْرَمِينَ وَيَا اَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
Üçüncü Basamakta:
رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي وَيَسِّرْ لِي أَمْرِي وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِي يَفْقَهُوا قَوْلِي
رَبِّ قَدْ آتَيْتَنِي مِنَ الْمُلْكِ وَعَلَّمْتَنِي مِنْ تَأْوِيلِ اْلاَحَادِيثِ
رَبِّ زِدْنِي عِلْمًا وَفَهْمًا وَاَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ
Beşinci veya Yedinci Basamakta:
اَللَّهُمَّ هَذَا الشَّانُ لَيْسَ بِشَانِي وَهَذَا الْمَكَانُ لَيْسَ بِمَكَانِي
اَللَّهُمَّ يَسِّرْ لِي اَمْرِي وَتَقَبَّلْهُ مِنِّي
وَسَلاَمٌ عَلَى جَمِيعِ اْلاَنْبِيَاءِ وَالْمُرْسَلِينَ وَالْحَمْدُ للهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
BİRİNCİ HUTBE:
اَلْحَمْدُ ِللهِ رَبِّ العَالَمِينَ
وَالصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَى رَسُولِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ اَجْمَعِينَ
نَشْهَدُ اَنْ لَا اِلهَ اِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَنَشْهَدُ اَنَّ سَيِّدَنَا مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ
اَمَّا بَعْدُ فَيَا عِبَادَ اللَّهِ! اِتَّقُوا اللَّهَ وَاَطِيعُوهُ
اِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا وَالَّذِينَ هُمْ مُحْسِنُونَ
قَالَ اللَّهُ تَعَالَى فِى كِتَابِهِ الْكَرِيمِ
اَعُوذُ بِاللَّهِ مِـنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيــمِ
بِسْــــمِ اللَّهِ الرَّحْمَـنِ الرَّحِيـمِ
Konuyla ilgili ayet ve varsa hadis okunur ve hutbe başlar.
Birinci hutbenin bitiminde şu dua okunur ve ardından oturulur:
اَلَا اِنَّ اَحْسَنَ الْكَلَامِ وَاَبْلَغَ النِّظَامِ كَلَامُ اللَّهِ الْمَلِكِ الْعَزِيزِ الْعَلَّامِ
كَمَا قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَتَعَالَى فِى الْكَلَامِ
وَاِذَا قُرِأَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَاَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ
إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ
Birinci hutbe ile ikinci hutbe arasında otururken şu dua okunabilir:
بَارَكَ اللَّهُ لَنَا وَلَكُمْ وَلِسَائِرِ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ اَلْاَحْيَاءِ مِنْهُمْ وَالْاَمْوَاتِ
اِنَّهُ سَمِيعٌ قَرِيبٌ مُجِيبُ الدَّعَوَاتِ
İKİNCİ HUTBE:
اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ حَمْدَ الْكَامِلِينَ وَالصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلَى رَسُولِنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِهِ وَاَصْحَابِهِ اَجْمَعِينَ
تَعْظِيمًا لِنَبِيِّهِ وَتَكْرِيمًا لِصَفِيِّهِ
فَقَالَ عَزَّ وَجَلَّ مِنْ قَائِلٍ مُخْبِرًا وَآمِرًا
اِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ
يَا اَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا
Sesi biraz kısarak şöyle dua edilir:
اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى اِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ اِبْرَاهِيمَ اِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ
اَللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا بَارَكْتَ عَلَى اِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ اِبْرَاهِيمَ اِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ
اَللَّهُمَّ وَارْضَ عَنِ اْلاَرْبَعَةِ الْخُلَفَاءِ سَيِّدِنَا اَبِى بَكْرٍ وَعُمَرَ وَعُثْمَانَ وَعَلِىٍّ ذَوِى الصِّدْقِ وَالْوَفَاءِ
وَبَقِيَّةِ الْعَشَرَةِ الْمُبَشَّرَةِ وَآلِ بَيْتِ الْمُصْطَفَى
وَعَنِ الأَنْصَارِ وَالْمُهَاجِرِينَ وَالتَّابِعِينَ إلى يَوْمِ الْجَزَاءِ
اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ اْلاَحْيَاءِ مِنْهُمْ وَاْلاَمْوَاتِ بِرَحْمَتِكَ يَا اَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ
اَللَّهُمَّ انْصُرِ الْإِسْلاَمَ وَ الْمُسْلِمِينَ اَللَّهُمَّ اَيِّدْ كَلِمَةَ الْحَقِّ وَالدِّينِ
Ardından şu dua sesli bir şekilde okunabilir:
“Allah’ım İslam’a ve müslümanlara yardım et. Vatanımızı ve milletimizi her türlü tehlikeden koru. Bize dünya ve ahirette iyilik ve güzellikler ihsan eyle. Bizi, ana-babamızı ve bütün mü’minleri bağışla. Şüphesiz Sen işiten ve dualarımızı kabul edensin.”
Son olarak Nahl Suresi 90. ayet okunur:
اِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَاْلإِحْسَانِ وَاِيتَاءِ ذِى الْقُرْبَى
وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ
يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ
“Muhakkak ki, Allah; adaleti, iyiliği, akrabaya yardım etmeyi emreder. Çirkin işleri, fenalığı ve azgınlığı da yasaklar. O, düşünüp tutasınız diye size öğüt veriyor.” (Nahl, 90)
HATİM DUASIأَلْحَمْدُ لِلَّٰهِ رَبِّ الْعَالَم۪ينَ ﴿﴾ وَالْعَاقِـبَـةُ لِلْمُـتَّـق۪ينَ ﴿﴾ وَلَا عُدْوَانَ إِلَّا عَلَي الظَّالِم۪ينَ ﴿﴾ وَالصَّلٰاةُ وَالسَّلٰامُ عَلٰى رَسُولِـنَا مُحَمَّدٍ وَأٰلِه۪﴿ ﴾وَصَحْبِه۪ٓ أَجْمَع۪ينَ ﴿﴾ أَللَّٰـهُمَّ رَبَّـنَا يَا رَبَّـنَا تَـقَـبَّـلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّم۪يعُ الْعَل۪يمُ ﴿﴾ وَتُبْ عَلَيْنَا يَا مَوْلٰــنَآ إِنَّكَ أَنْتَ التَّــوَّابُ الرَّح۪يمُ ﴿﴾ وَاهْدِنَا وَوَفِّقْـنَآ إِلَى الْحَقِّ وَإِلٰى طَر۪يقٍ مُسْتَـق۪يمٍ ﴿﴾ بِـبَـرَكَـةِ الْقُرْأٰنِ الْعَظ۪يمِ ﴿﴾ وَبِحُرْمَـةِ مَنْ أَرْسَلْـتَـهُ رَحْمَةً لِلْعَالَم۪ينَ ﴿﴾ وَاعْفُ عَـنَّا يَا كَر۪يمُ ﴿﴾ وَاعْفُ عَـنَّا يَا رَح۪يمُ ﴿﴾ وَاغْفِرْ لَـنَا ذُنُـوبَـنَا بِفَضْلِكَ وَجُودِكَ وَكَرَمِكَ يَآأَكْرَمَ الْاَكْرَم۪ينَ ﴿﴾ أَللَّٰـهُمَّ زَيِّـنَّا بِز۪يـنَـةِ الْقُرْأٰنِ ﴿﴾ وَأَكْرِمْنَا بِكَرَامَةِ الْقُرْأٰنِ ﴿﴾ وَشَرِّفْـنَا بِشَرَافَةِ الْقُرْأٰنِ ﴿﴾ وَأَلْبِسْنَا بِـخِلْعَةِ الْقُرْأٰنِ ﴿﴾ وَأَدْخِـلْـنَا الْجَـنَّـةَ بِشَفَاعَةِ الْقُرْأٰنِ ﴿﴾ وَعَافِـنَا مِنْ كُلِّ بَلٰٓاءِ الدُّنْـيَا وَعَذَابِ الْاٰخِرَةِ بِحُرْمَةِ الْقُرْأٰنِ ﴿﴾ وَارْحَمْ جَم۪يعَ أُمَّـةِ مُحَمَّدٍ يَا رَح۪يمُ يَا رَحْمٰنُ ﴿﴾ أَللَّٰـهُمَّ اجْعَلِ الْقُرْأٰنَ لَـنَا فِي الدُّنْـيَا قَر۪ينًا ﴿﴾ وَفِي الْقَـبْـرِ مُونِسًا ﴿﴾ وَفِي الْقِيَامَـةِ شَف۪يعًا ﴿﴾ وَعَلَى الصِّرَاطِ نُـورًا ﴿﴾ وَفِي الْجَـنَّـةِ رَف۪يقًا ﴿﴾ وَمِنَ النَّارِ سِتْـرًا وَحِجَابًا ﴿﴾ وَإِلىَ الْخَـيْـرَاتِ كُـلِّـهَا دَل۪يلًا وَإِمَامًا بِفَضْلِكَ وَجُودِكَ وَكَرَمِكَ يَآ أَكْرَمَ الْاَكْرَم۪ينَ وَيَآ أَرْحَمَ الرَّاحِم۪ينَ
أَللَّٰـهُمَّ بَـلِّـغْ ثَــوَابَ مَا قَرَأْنَاهُ ، وَنُـورَ مَا تَـلَوْنَاهُ ، إِلٰى رُوحِ سَيِّـدِنَا وَنَـبِـيِّـنَا مُحَمَّدٍ صَلَّى اللّٰهُ تَـعَالٰى عَلَـيْـهِ وَسَلَّمَ وَإِلٰٓى أَرْوَاحِ جَم۪يعِ الْاَنْبِـيَـآءِ وَالْمُرْسَل۪ينَ ، صَلَوَاتُ اللّٰهِ وَسَلٰامُهُ عَلَـيْهِمْ أَجْمَع۪ينَ ﴿﴾وَإِلٰٓى أَرْوَاحِ أٰلِه۪، وَأَوْلٰادِه۪ ، وَأَزْوَاجِه۪، وَأَصْحَابِـه۪، أَتْـبَاعِه۪، وَجَم۪يعِ ذُرِّيَّاتِـه۪ رِضْوَانُ اللّٰهِ تَعَالٰى عَلَـيْـهِمْ أَجْمَع۪ينَ ﴿﴾ وَإِلٰٓى أَرْوَاحِ أٰ بَآئِـنَا، وَأُمَّـهَاتِـنَا، وَإِخْوَانِـنَا وَأَخَوَاتِـنَا، وَأَوْلَادِنَا، وَأَقْرِبَآئِـنَا، وَأَحِبَّآئِـنَا، وَأَصْدِقَآئِـنَا، وَأَسَات۪يذِنَا، وَمَشَايِـخِـنَا، وَلِمَنْ كَانَ لَهُ حَقٌّ عَلَـيْـنَا ﴿﴾ وَإِلٰي أَرْوَاحِ جَم۪يعِ الْمُؤْمِن۪ينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ، وَالْمُسْلِم۪ينَ وَالْمُسْلِمَاتِ، أَلْاَحْـيَآءِ مِـنْـهُمْ وَالْاَمْوَاتِ ﴿﴾ يَا قَاضِيَ الْحَاجَاتِ وَيَا مُج۪يبَ الدَّعَـوَاتِ ﴿﴾ رَبَّـنَآ أٰتِـنَا فِي الدُّنْـيَا حَسَنَةً وَفِي الْاٰخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ ﴿﴾ أَللَّٰـهُمَّ رَبَّـنَا اغْفِرْ ل۪ي وَلِـوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِن۪ينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ
Hatim Duasının Anlamı:
Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd olsun. İyi sonuç müttakilerindir. Düşmanlık ancak zalimler içindir.
Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav)’e, onun bütün ehl-i beytine ve ashâbına salât ve selâm olsun.
Ey Rabbimiz! Bizden ibadetlerimizi kabul buyur! Şüphesiz ki sen her şeyi işiten ve her şeyi bilensin.
Ey Mevlamız! Bizim tövbelerimizi kabul eyle! Şüphesiz ki sen tövbeleri çok çok kabul eden ve merhametli olansın. Bize hidâyet ver! Hak yola ve sırat-ı müstakime ulaşmayı bizi muvaffak eyle! Yüce Kur’ân’ın hürmetine, âlemlere rahmet olarak gönderdiğin Peygamber hürmetine.
Ey Kerim olan Allah! Bizi bağışla. Ey Rahim olan Allah! Bizi bağışla. Ey ikram edenlerin en keremlisi olan Allah! lütfunla ve ihsanınla bizim günahlarımızı bağışla.
Allah’ım! Bizi Kur’ân süsü ile süsle. Kur’ân ile bize lütfet! Kur’ân ile bizi şereflendir. Kur’ân elbisesini bize giydir. Kur’ân hürmetine bizi cennetine koy. Kur’ân hürmetine dünyadaki belalardan ve âhiret azabından bizi koru. Ey Rahim, Ey Rahman! Ümmet-i Muhammed’in tamamına merhamet et.
Allah’ım! Kur’ân’ı bize dünyada yoldaş eyle. O’nu bize kabirde dost eyle. Kıyamet günü onu bize şefaatçi kıl, sırat köprüsü üzerinde onu bize nur eyle. Cennette onu bize yoldaş eyle. Cehennem ateşine karşı onu bize perde ve engel kıl. İhsanın, cömertliğin ve keremin ile tüm hayırlı yollar için onu bize önder kıl.
Allah’ım! Okuduğumuz ve tilavet ettiğimiz Kur’ân’ın sevabını ve nurunu Efendimiz Hz. Muhammed (sav)’in ruhuna ulaştır. Ve onun kardeşleri olan tüm peygamberlerin (a.s) ruhlarına ulaştır. Ve Peygamberimiz (sav)’in ehlinin, çocuklarının, hanımlarının, ashabının, tabiinin ve bütün zürriyetinin ruhlarına ulaştır.
Hayatta olan veya vefat etmiş olan babalarımızın, annelerimizin, kardeşlerimizin, evladımızın, akrabalarımızın, sevdiklerimizin, dostlarımızın, hocalarımızın, üzerimizde hakkı olan herkesin ve müslüman olan bütün kadın ve erkeğin ruhlarına ulaştır.
Ey ihtiyaçları gideren Allah! Ey dualara icabet eden Allah! Ey merhametlilerin en merhametlisi! Dualarımızı kabul et. Tüm peygamberlere salât ve selam olsun.
Senin Rabbin; kudret ve şeref sahibi olan Rab, onların nitelendirdiği şeylerden uzaktır, yücedir. Peygamberlere selam olsun. Alemlerin Rabbi olan Allah’a hamdolsun.
“Fatiha” denir ve Kur’an’ın birinci suresi (Fatiha) okunur.
ARAPÇASINDAN SONRA TÜRKÇE YAPILABİLECEK ÖRNEK BİR HATİM DUASI
Ey alemlerin sahibi, gönüllerin hâkimi olan,
Ey varlığımızın ve yokluğumuzun, açlığımızın ve tokluğumuzun yegâne mâliki olan,
Ey hayatımızın ve memâtımızın yegane sahibi, hâkimi ve mâliki olan Yüce Allah!
Bizleri Din-i İslam üzere yarattın, dinine hizmetkar yaptın bu doğru ve nurlu yoldan ayırma Ya Rabbi!
Kur’an-ı azimüşşanda يَٓا اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُٓوا ‘Ey İman edenler’! diye hitabettin bu şereften mahrum etme Ya Rabbi!
Yine Kuran’ı Kerimde ادْعُون۪ٓي اَسْتَجِبْ لَكُمْۜ ‘Dua edin kabul edeyim’! buyurdun. Biz de vaadine inanarak ve rahmetine umarak günahkar ellerimizi açtık kapına geldik, inayetine sığındık lütfuna geldik, kulluk edemedik affına geldik bizleri affeyle Ya Rabbi!
Amin diyen şu dilleri, sana yönelen şu gönülleri, sana açılan şu elleri boş çevirme Ya Rabbi!
Okunmuş olan Hatm-i Şerifi eksik ve noksanlarını itmam ve ikmal eyleyerek dergâh-ı izzetinde kabul eyle Ya Rabbi!
Her harfine on sevap müjdeliyor sevgili Peygamberimiz, bu Hatm-i Şeriften hasıl olan sevabı evvelen ve bizzat, fahr-i kainat, sebebi mevcudat olan sevgili Peygamberimizin nezih ve pak ruhu şeriflerine hediye eyledik vasıl eyle ya Rabbi!
Bu vesile ile cümlemizi Zatına layık kul, Rasulune layık ümmet, Kur’an’a hâdim millet eyle Ya Rabbi!
Saniyen hasıl olan sevabı sahabeyi kirama, tabiini ızama, sulehaya, fukahaya, ulemaya, şühedaya ve bilcümle ahirete göç etmiş ehli imanın ervahına hediye eyledik vasıl eyle Ya rabbi!
Salisen hasıl olan sevabı, din ve iman için, vatan ve millet için, ezan ve bayrak için, İlay-ı kelimetullah için feday-ı can eyleyen şehitlerimizin ve bu uğurda gazilik şerefine nail olup, rahmeti rahmana kavuşmuş olan gazilerimizin ruhlarına hediye eyledik vasıl eyle Ya Rabbi!
Rabian hasıl olan sevabı, hasbel kader şu duamıza iştirak eden can-u gönülden ‘aaamiin’ diyen kardeşlerimizin anadan-babadan, eş, dost ve akrabalarından ahirete göç etmiş olanların ruhlarına hediye eyledik vasıl eyle Ya Rabbi!
Hatm-i Şerifi okuyan, okutan ve dinleyen kardeşlerimizin ölmüşlerinin, geçmişlerinin ruhlarına da hediye eyledik vasıl eyle Ya Rabbi!
(Hazır bulunan veya defnedilmiş herhangi bir merhum niyetiyle okunmuş ise şu ifadeler uygun olabilir.)
Ya ilahi hassaten hasıl olan sevabı hatmi şerifin okunmasına, şu meclisin oluşmasına, imanımızın coşmasına vesile olan, takdir-i ilahiyin tecellisi ile Dar-ı dünyadan Dar-ı ukbaya uğurladığımız merhum kardeşimizin ruhuna hediye eyledik vasıl eyle Ya Rabbi!
Cümlesinin kabrini pür nur, makamlarını cennet eyle, taksiratlarını affeyle Ya Rabbi!
Merhumun geride bıraktığı aileyi efradına, akrabayı taallukatına, eş, dost ve sevenlerine sabr-ı cemiller ihsan eyle Ya Rabbi!
Sabırlarına mukabil ecr-i ceziller ihsan eyle Ya Rabbi!
Ya ilahi bu vesile ile her karış toprağı buram buram şehit kanı kokan cennet vatanımızı her türlü kazalardan, belalardan, musibetlerden, düşman taarruz ve tasallutundan muhafaza eyle Ya Rabbi!
Bin yıldan beri islamın bayraktarlığını yapan, mağdur ve mazlum müslümanların umudu olan aziz milletimiz arasına birlik ve beraberlik, dirlik ve düzenlik, sevgi ve kardeşlik ihsan eyle Ya Rabbi!
Her türlü ayrılıktan, gayrılıktan, fitne, fesat ve hasetten, illet, gıllet ve zilletten muhafaza eyle Ya Rabbi!
Birliğimize ve beraberliğimize, dirlik ve düzenliğimize göz diken dahili ve harici düşmanlarımıza fırsat verme Ya Rabbi!
Ya Rab! Ancak sana kulluk eder ancak senden yardım dileriz. Bizleri haktan hakikatten, doğruluktan, istikametten ve hidayetten ayırma Ya Rabbi!
Biz beşeriz biz şaşarız, biz insanız, noksanız affına, rahmetine, mağfiretine muhtacız bizleri affeyle, bizlerin günahına bakma, bizleri nar-ı cahiminde yakma Ya Rabbi!
Amin diyen şu kardeşlerimizi iki cihanda aziz eyle, bedenlerine sıhhat ve afiyet, kazançlarına bereket, yurt, yuva ve ailelerine huzur mutluluk ve saadet ihsan eyle Ya Rabbi!
Her türlü müşkillerimizi hall-ü asan eyle, sıkıntı ve kederlerimizi sevince tebdil eyle, hastalarımıza şifa, dertlilerimize deva, borçlularımıza edalar ihsan eyle Ya Rabbi!
Hususen insan hayatını tehdit eden salgın hastalıktan bir an önce kurtuluşlar nasip eyle Ya Rabbi!
Canımızdan ve kanımızda olan nesillerimizi imanlı ve ahlaklı yetiştirmeyi nasip eyle, onları bizim için şikayetçi değil şefeatçi eyle Ya Rabbi!
Bağımsızlığımızın sembolü ay yıldızlı bayrağımızın ve islamın şiarı olan ezanımızın yılmaz bekçisi olan kahraman ordumuzu daima mansur ve muzaffer eyle, düşmanlarını makhur ve zelil eyle Ya Rabbi!
Gözlerimizi haramdan, dillerimizi yalandan, amel ve dualarımızı riyadan muhafaza eyle Ya Rabbi!
Dualarımızı livechilleh yapılan, abit, zahit, salih, naz ve niyaz ehli kullarının dualarına ilhak eyleyerek kabul eyle Ya Rabbi!
Amin diyen kardeşlerimizin gönüllerindeki dualarını en iyi sen bilirsin, onların dile getiremediğimiz, gönüllerinde gizli olan dualarını da kabul eyle Ya Rabbi!
Ahir ve akıbetimizi hayreyle! nefsimizi ve neslimizi ıslah eyle! Hayırları lütfeyle! şerleri def eyle Ya Rabbi!
Aziz milletimizi bolluk ve bereket içinde ebediyyen bahtiyar eyle! Devletimizi hak ve adalet üzere ebediyyen payidar eyle Ya Rabbi!
Duamızı yüce kitabın Kur’an’da öğrettiğin şu dualarla tamamlıyoruz onları da kabul eyle Ya Rabbi!
رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَ فِي اْلآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ
رَبَّنَا اغْفِرْ لِى وَ لِوَالِدَىَّ وَ لِلْمُؤمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ اْلحِسَابِ
Birahmetike Ya erhame-r rahimin ve selemün ale-l murselin, vel-hamdülillehi rabbi-l alemin.
Not: Vakit müsaitse sonunda tekbir ve salat-ü selam da getirtilebilir.
MEVLİT DUASI
Her ne kadar Mevlit okumak gibi bir ibadet olmasa da Kandil gecelerinde, acı günde tatlı günde, geçmişleri anma programlarında hatta düğün merasimlerinde Mevlid-i Şerif okumak/okutmak bir adet halini almıştır.
Mevlit: Süleyman Çelebi hazretlerinin Allah ve Hz. Muhammet sevgisiyle kaleme aldığı Vesiletü-n Necat isimli eserinde yer alan naat ve münacaatların kendine mahsus bir makamla okunmasıdır.
Mevlidi dini bir vecibe gibi görmek, onu okuyunca ve okutunca kulluk vazifemizi yapmış, bitirmiş gibi kabul etmek doğru değildir. Ancak Kur’an okunmasına, Allah’ın anılmasına, salat-ü selamların yapılmasına, toplu duaların yapılmasına vesile olacaksa, okunmasa o boşluk mazarrat ile doldurulacaksa, yani mazarratın define maslahatın celbine vesile olacaksa, okuyan ve okutan açısından gösteriş, riya ve menfaat düşünülmeden Mevlid’in okunmasında bir sakınca olmaması gerekir.
Her halükarda Mevlid yerine Hatim okumayı teşvik etmek gerekir. Zira Efendimiz (sav) hatimi teşvik etmiştir. (Tirmizi, kıraat, 4)
Duası:
أَلْحَمْدُ لِلَّٰهِ رَبِّ الْعَالَم۪ينَ ﴿﴾ وَالْعَاقِـبَـةُ لِلْمُـتَّـق۪ينَ ﴿﴾ وَلَا عُدْوَانَ إِلَّا عَلَي الظَّالِم۪ينَ ﴿﴾ وَالصَّلٰاةُ وَالسَّلٰامُ عَلٰى رَسُولِـنَا مُحَمَّدٍ وَأٰلِه۪ وَصَحْبِه۪ٓ أَجْمَع۪ينَ ﴿﴾ أَللَّٰـهُمَّ رَبَّـنَا يَا رَبَّـنَا تَـقَـبَّـلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّم۪يعُ الْعَل۪يمُ ﴿﴾ وَتُبْ عَلَيْنَا يَا مَوْلٰــنَآ إِنَّكَ أَنْتَ التَّــوَّابُ الرَّح۪يمُ ﴿﴾ وَاهْدِنَا وَوَفِّقْـنَآ إِلَى الْحَقِّ وَإِلٰى طَر۪يقٍ مُسْتَـق۪يمٍ ﴿﴾ بِـبَـرَكَـةِ الْقُرْأٰنِ الْعَظ۪يمِ ﴿﴾ وَبِحُرْمَـةِ مَنْ أَرْسَلْـتَـهُ رَحْمَةً لِلْعَالَم۪ينَ ﴿﴾ وَاعْفُ عَـنَّا يَا كَر۪يمُ ﴿﴾ وَاعْفُ عَـنَّا يَا رَح۪يمُ ﴿﴾ وَاغْفِرْ لَـنَا ذُنُـوبَـنَا بِفَضْلِكَ وَجُودِكَ وَكَرَمِكَ يَآأَكْرَمَ الْاَكْرَم۪ينَ
Bu Arapça dua yapıldıktan sonra hatim duasındaki Türkçe bölümden yararlanılabilir. Ancak ‘okunmuş olan Hatmi Şerif’ yerine okunmuş olan Kur’an tilavetinden, Mevlidi Şeriften, bu esnada getirilen tekbir, tahiyyat ve salat-ü selamlardan hasıl olan sevabı’………’ diye değişiklik yapılır.
Gerek Arapça bölümünde gerekse Türkçe bölümünde muktezay-ı hale göre kısaltma, uzatma, ekleme ve çıkarma yapılabilir. Ama istiaze, besmele, hamdele ve salvele mutlaka okunmalıdır.
Mesela:
Ya Rab Mevlit okumakla kulluk görevimizi tamamladığımızı düşünmüyoruz. Ama bu vesile ile bize Allah sevgisi, Peygamber sevgisi ve Kur’an sevgisi nasip eyle Ya Rabbi. Gibi.
Duaların önünde olduğu gibi sonunda da salat-ü selam getirmek uygun olur.
NİKAH DUASI
Her ne kadar nikah kıyma yetkisi müftülere de verilmiş, ayrıca bir nikah kıymaya gerek kalmamış ise de nikahlarını Müftülük dışında Belediye, Nüfus Müdürlüklerinde ve Muhtarlıklarda kıydıranlar mutmain olmak için din görevlilerinden nikahlarını kıymasını talep etmektedirler. Veya çok doğru olmasa da söz kesmeden hemen sonra nikah kıydırmak isteyenler de din görevlilerine müracaat ederek nikahlarının kıyılmasını talep etmektedirler. Bu nedenle Nikahın fıkhi yönünün iyice öğrenilmesi ve duasının ezberlenmesi bir din görevlisi için önem arz etmektedir.
Kısaca Nikahın Şartları:
Kız ve erkeğin evlenmelerine mani bir engel olmayacak:
1-Müslüman olacaklar. Müslüman kadın bir kafir, müşrik ve ateistle evlenemez. Erkekler hoş görülmese de ehli kitap bir kadınla evlenebilirler.
2-Nikahı haram olan yakın akrabalardan olmayacaklar, bunlar Kur’an’da bir bir sayılmıştır.
3-Süt emmeden dolayı da bir haramlık, yakınlık olmayacak (neseben caiz olmayan kişiler süt emmeden dolayı da caiz değildir.)
4-Kan ve rada dışında, dolaylı ve geçici bir haramlık da olmayacak. Mesela baldızın nikahlanması kardeşi ile nikahlı olduğu sürece caiz değildir.
5-Boşanmış veya kocası ölmüş ise iddet müddeti bitmiş olacak.
6-Başka birinin nikahı tahtında olmayacak. Evli bir kadınla nikah caiz değildir.
Nikah anında olması gerekli şartlar:
1-Damatla gelin adayları (veya vekilleri) nikah anında hazır olacaklar.
2-İcap ve kabul: İrade beyanları olacak. İstek ve kabul açıkça beyan edilecektir.
3-Şahitler hazır bulunacak. Aklı başında iki erkek veya bir erkek iki kadın şahitlik edecektir.
Not:
a)Diğer mezheplerde velinin izni (Şafi, Maliki, Hanbeli) ve aleniyyet (Maliki) de şarttır. Hanefilerde bunlar şart olarak konmasa da bunlara da dikkat etmek gerekir.
b)Hukuki hakların teminat altına alınması için resmi kayıtlara geçmesini şart koşan alimlerimiz de mevcuttur, bu da dikkate alınmalıdır.
NİKAHIN KIYILMASI
Gelin ve damat salona veya müsait bir mekana alınır. Şahitler de hazır olur. Baba isimleri ile birlikte isimleri yazılır. Şahitlerin isimleri de yazılır. Aralarında mehir konusunda anlaştılarsa sorulur ve yazılır. Anlaşmadılarsa kısa bir bilgi verilir. Aldıkları karara göre mehr-i müeccel ve mehr-i muaccelleri belirtilir ve yazılır. Aile ve çevrelerinden merasimi dinlemek ve izlemek isteyenlerin salona alınmaları, şahitlik etmeleri, öğüt ve nasihatten yaralanmaları açısından iyi olur.
Nikaha geçmeden evvel çok uzun olmamak kaydıyla ailenin öneminden, karşılıklı hak ve hukuklardan kısaca bahsedilir. Zarurat-ı diniyye hakkında kısa bilgi verilir. Sonra şart olmamakla beraber durum müsaitse Tevbey-i İstiğfar yaptırılarak nikah öncesi günahlarından arınmalarına, Allah’ı anmalarına ve müslümanlığın ilanı ve izharı olan Kelimey-i Şehadeti getirmelerine vesile olunur.
Nikah kıymaya önce şu dua ile başlanır.
اَعُوذُ بِا اللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ ۞بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم۞ِ
اَلْحَمْدُ لِلهِ الَّذِى زَوَّجَ الْاَرْوَاحَ بِالْاَشْبَاحِ وَاَحَلَّ النِكَاحَ وَحَرَّمَ السِّفَاحَ وَالصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَى رَسُولِنَا مُحَمَّدٍ الَّذِى بَيَّنَ الْحَرَامَ وَالْمُبَاحَ وعَلَى الِهِ وَاَصْحَابِهِ الَّذِينَ هُمْ اَهْلُ الصَّلَاحِ وَالْفَلَاحِ
اَعُوذُ بِا اللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ ۞ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
وَأَنكِحُوا الْأَيَامَى مِنْكُمْ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُمْ إِنْ يَكُونُوا فُقَرَاءَ يُغْنِهِمْ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ صَدَقَ اللهُ الْعَظِيمُ۞
وَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ :اَلنِّكَاحُ سُنَّتِى فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِى فَلَيْسَ مِنِّى صَدَقَ رَسُولُ اللهِ فِيمَا قَالَ اَوْ كَمَا قَالَ
Bu giriş duasından sonra hoca efendi; önce kıza yönelerek sorar,
-Allah’ın emri, Peygamberimizin kavli ve İmamımız İmam-ı Azam’ın içtihadı üzere ……..Mehr-i müaccel ve ………….mehri müeccel ile filan oğlu falanı kocalığa (helalliğe) kabul ettin mi? der. “Ettim” cevabını alınca, aynı şekilde erkeğe sorar;
-Allah’ın (cc) emri, Peygamberimizin (sav) kavli ve İmamımız İmam-ı Azam’ın içtihadı üzere…………mehr-i muaccel ve…………mehr-i müeccel ile filan kızı falanı eş olarak (helalliğe) kabul ettin mi? der.
“Evet” cevabını alınca şahitlere döner ‘Siz de şahitlik eder misiniz?’ diye sorar, onlardan da “Evet şahitlik ederiz.” cevabını alınca.
“Ben de Allah’ın emri, Peygamberimizin kavli, İmamımız İmam-ı Azam’ın içtihadı üzere, burada hazır bulunan şahitlerin huzurunda, aralarında anlaştıkları……… mehr-i muaccel ve………mehr-i müeccel ile filan kızı falanla, filan oğlu falanın nikahlarını akdeyledim (kıydım). Hayırlı uğurlu ve mübarek olsun, buyurun hep birlikte duasına amin diyelim” der ve şu duayı yapar.
اَلْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَالصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَى رَسُولِنَا مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِهِ وَ اَصْحَابِهِ اَجْمَعِينَ،
اَللَّهُمَّ اجْعَلْ هَذَا الْعَقْدَ مَيْمُونًا وَمُبَارَكًا* وَاجْعَلْ بَيْنَهُمَا اُلْفَةً وَمَحَبَّةً وَقَرَارًا* وَلاَ تَجْعَلْ بَيْنَهُمَا نَفْرَةً وَفِتْنَةً وَفِرَارًا*
اَللَّهُمَّ اَلِّفْ بَيْنَهُمَا كَمَا اَلَّفْتَ بَيْنَ آدَمَ وَحَوَّا* وَكَمَا أَلَّفْتَ بَيْنَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَخَدِيجَةَ الْكُبْرَى رَضِىَ اللهُ عَنْهَا* وَكَمَا أَلَّفْتَ بَيْنَ عَلِيٍّ رَضِىَ اللهُ عَنْهُ وَفَاطِمَةَ الزَّهْرَى رَضِىَ اللهُ عَنْهَا*
اَللَّهُمَّ اَعْطِ لَهُمَا اولَادًا صَالِحًا وَرِزْقًا وَاسِعًا وَعُمْرًا طَوِيلاً*
اَللَّهُمَّ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا*
اَللَّهُمَّ رَبَّنَا آتِنَا فِى الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِى اْلآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ* بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ*
وَسَلاَمٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ وَالْحَمْدُ للهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
Arkasından Arapça duanın manasından da yararlanarak duaya Türkçe olarak devam eder.
Mesela;
Ya Rabbe-l Alemin! Şu anda gerçekleştirmiş olduğumuz nikah akdini (merasimini) hayırlı, uğurlu ve mübarek eyle.
Evliliğe ilk adımını atan bu iki genç arasına sevgi, saygı ve muhabbet ihsan eyle. Her türlü fitneden, fesattan, hasetten, kem söz ve gözlerden muhafaza eyle.
Ey yüce Allah’ım! Adem (as) atamız ile Havva annemiz, Hazreti Muhammet (sav) ile Hazreti Hatice (r.anha) Annemiz ve Hazreti Ali (r.a) ile Hz. Fatıma (r.anha) arasındaki sevgi ve ülfeti bu kardeşlerimize de nasip eyle.
Her ikisini de dünya ve ahirette mesut ve bahtiyar eyle.
Ey yüce Rabbimiz! Yeni evlenen bu gençlere, anne ve babasına muti, vatan ve milletine nafi, Din-i İslam’a hadim olacak hayırlı, salih evlatlar nasip eyle, helalinden bol rızıklar ve hayırlı uzun ömürler ihsan eyle.
Ya Rab! Bizlere de soyumuzdan, göz aydınlığı olacak, takvada herkese önder ve örnek olacak hayırlı nesiller ihsan eyle.
Burada bulunan tüm anne ve babalara çocuklarını büyütmeyi, eğitmeyi ve mürüvvetlerini görmeyi nasip ve müyesser eyle Ya Rab!
Burada bulunan evlilik çağına gelmiş delikanlılarımıza ve genç kızlarımıza en kısa zamanda helalinden süt emmiş hayırlı kısmetler nasip eyle Ya Rab!
Dünya ve ahirette bizlere iyilikler ve güzellikler ihsan eyle. Yevm-i kıyamette bizi anne babamızı ve tüm din kardeşlerimizi nar-ı cahimden azad eyle Ya Rab!
Amin Ya Muıın ve selemün ale-l murselin ve-l-hamdülillehi rabbil alemin.
Yakup ÖZTÜRK
DİB Başkanlık Müftüsü
20/03/2021
